Trener pracy

Trener pracy jest kluczową osobą przy wspomaganym zatrudnianiu. Pomaga on osobie niepełnosprawnej w uzyskaniu i utrzymaniu zatrudnienia na otwartym rynku pracy. Łączy funkcje nauczyciela zawodu, doradcy zawodowego, terapeuty zajęciowego i osoby wspierającej.

Rolą trenera jest z jednej strony wspomaganie pracownika z niepełnosprawnością w  wypełnianiu jego zadań zgodnie z oczekiwaniami pracodawcy (funkcja wspierająca), a z drugiej – służenie radą podczas rozwiązywania ewentualnych problemów związanych z  zatrudnieniem pracownika niepełnosprawnego (funkcja doradcza).

Wśród podstawowych zadań trenerów pracy wyróżnia się:

• Ocenę potrzeb i możliwości osoby niepełnosprawnej;
• Określenie profilu zawodowego osoby niepełnosprawnej;
• Pomoc w tworzeniu dokumentów aplikacyjnych;
• Wsparcie w poszukiwaniu pracy i nawiązywaniu kontaktów z pracodawcami;
• Analizę stanowiska pracy;
• Zatrudnienie na konkretnym stanowisku pracy;
• Wsparcie w miejscu pracy i poza nim;
• Stałe monitorowanie przebiegu pracy;
• Stała współpraca z rodziną i otoczeniem osoby  niepełnosprawnej.

Długość wsparcia trenerskiego jest uzależniona od konkretnej osoby, jej potrzeb i możliwości. Może trwać od kilku tygodni do kilkunastu miesięcy. Zakres zadań trenerskich związany jest też konkretnym modelem zatrudnienia wspomaganego. Zatrudnienie wspomagane jest w Polsce realizowane w bardzo zróżnicowanych formach i na bardzo różnych zasadach w stosunku do osób z wieloma rodzajami niepełnosprawności, w tym przede wszystkim w stosunku do osób z niepełnosprawnością intelektualną i chorobami psychicznymi, ale także w stosunku do osób z niepełnosprawnościami sprzężonymi, takimi jak osoby głuchoniewidome.

Poszczególne organizacje pozarządowe wyróżniają różne etapy zatrudnienia wspomaganego, stąd też zadania trenerskie mogą się różnić. Zatrudniony trener najczęściej współpracuję z zespołem specjalistów takimi jak: doradca zawodowy, psycholog, rehabilitanci wzroku, słuchu itp. Niekiedy wsparcie trenerskie pojawia się dopiero na pewnym etapie, kiedy osoba z niepełnosprawnością skorzysta z konsultacji pozostałych specjalistów.

W Polsce zatrudnianie wspomagane jest prowadzone przez organizacje pozarządowe.

Europejska Unia Zatrudnienia Wspomaganego (EUSE) sformułowała szczególne wartości realizowane w procesie zatrudnienia wspomaganego osoby z niepełnosprawnością:

• Indywidualność – każda osoba postrzegana jest jako wyjątkowa jednostka, posiadająca własne zainteresowania, upodobania, uwarunkowania i doświadczenia życiowe.
• Szacunek – działania w  ramach zatrudnienia wspieranego są zawsze dostosowane do wieku osoby, umacniają jej poczucie własnej godności i stymulują jej rozwój.
• Samostanowienie – zatrudnienie wspierane pomaga osobom niepełnosprawnym rozwijać ich zainteresowania i preferencje, dokonywać wyboru i określać swój plan zatrudnienia oraz plan życiowy na podstawie osobistych przesłanek i konkretnych uwarunkowań. Zatrudnienie wspierane promuje ideę self-advocacy, w myśl której użytkownicy usług mogą upominać się o swoje prawa.
• Świadomy wybór – zatrudnienie wspierane pomaga osobom niepełnosprawnym zdać sobie w pełni sprawę z dostępnych im możliwości i dokonywać wyborów zgodnie z własnymi upodobaniami oraz ze świadomością konsekwencji podjętych decyzji.
• Poufność – informacje przekazywane dostawcy usług przez osobę niepełnosprawną objętą programem zatrudnienia wspieranego mają charakter poufny. Osoba z  niepełnosprawnością ma dostęp do prywatnych informacji na swój temat, zebranych przez dostawcę usług, a ujawnienie tych informacji odbywa się w każdym przypadku według jej uznania i za jej zgodą.
• Elastyczność – personel i struktury organizacyjne mogą zmieniać się w zależności od potrzeb. Usługi mają elastyczny charakter. Ich celem jest zaspokajanie potrzeb osoby niepełnosprawnej, więc można dostosować je do konkretnych potrzeb/wymogów.
• Dostępność – osoby niepełnosprawne mają pełen dostęp do usług, placówek i informacji oferowanych w ramach zatrudnienia wspieranego.