Renta socjalna

Renta socjalna to świadczenie przyznawane z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Białostocki oddział ZUS znajduje się przy ul. Młynowej 29.

Komu przysługuje renta socjalna?
Przysługuje osobie pełnoletniej, która jest całkowicie niezdolna do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, a powstało ono:

• przed ukończeniem 18. roku życia,
• w trakcie nauki w szkole lub szkole wyższej – przed ukończeniem 25. roku życia,
• w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej.

Osobą pełnoletnią jest osoba, która ukończyła 18 lat. za osobę pełnoletnią uważa się również kobietę, która nie ukończyła jeszcze 18. roku życia, ale zawarła związek małżeński po ukończeniu 16 lat.

Całkowitą niezdolność do pracy i przewidywany okres jej trwania ustala lekarz orzecznik z ZUS lub komisja lekarska ZUS. za całkowicie niezdolną do pracy uważa się osobę, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Podczas oceny prawa do renty ważne jest, aby niezdolność do pracy powstała w wyżej wymienionych okresach, nie istotne jest natomiast kiedy ona powstała.

Rodzaje rent socjalnych:

• renta socjalna stała – gdy orzeczona niezdolność do pracy jest trwała,
• renta socjalna okresowa – gdy orzeczona niezdolność do pracy jest okresowa.

Niezdolność do pracy orzeka się na okres nie dłuższy niż 5 lat. Jeśli według wiedzy medycznej nie ma rokowań do odzyskania zdolności do pracy przed upływem 5 lat, orzeka się niezdolność do pracy na okres dłuższy niż 5 lat.

Komu nie przysługuje renta socjalna?
Renta socjalna nie przysługuje osobie, która:

• ma ustalone prawo do emerytury, uposażenia w stanie spoczynku, renty z tytułu niezdolności do pracy, renty inwalidzkiej, renty strukturalnej, świadczenia przedemerytalnego, zasiłku przedemerytalnego lub nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego,
• pobiera świadczenia o charakterze rentowym z instytucji zagranicznych,
• jest tymczasowo aresztowana albo odbywa karę pozbawienia wolności (z wyłączeniem osób odbywających karę pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego),
• ma ustalone prawo do renty rodzinnej (części renty) przez jednostkę ZUS lub przez inny organ emerytalno-rentowy (np. KRUS) w wysokości przekraczającej 200% kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy
• jest właścicielem lub posiadaczem (samoistnym lub zależnym) nieruchomości rolnej, w rozumieniu Kodeksu cywilnego, o powierzchni użytków rolnych przekraczającej 5 ha przeliczeniowych lub – jako współwłaściciel – ma udział w takiej nieruchomości, który przekracza 5 ha przeliczeniowych.

ZUS może wypłacić 50% kwoty renty socjalnej osobie, która jest tymczasowo aresztowana lub odbywa karę pozbawienia wolności samotnie gospodarującej, nieposiadającej innego przychodu i nie mającej prawa do renty rodzinnej, oraz dodatkowo:

• jest właścicielem lokalu mieszkalnego (domu jednorodzinnego),
• ma spółdzielcze prawo do lokalu,
• jest najemcą lokalu mieszkalnego wchodzącego w skład mieszkaniowego zasobu gminy czy innych jednostek samorządu terytorialnego albo stanowiącego własność Skarbu Państwa lub państwowych osób prawnych,

oraz zobowiąże się pisemnie, że z kwoty tej będzie opłacała czynsz lub inne należności za lokal mieszkalny (dom jednorodzinny), a także potwierdzi, że w lokalu (domu jednorodzinnym) nie przebywają inne osoby.

Co zrobić żeby dostać rentę socjalną?
Należy złożyć w odpowiednim oddziale ZUS:

• wniosek o rentę socjalną,
• zaświadczenie ze szkoły lub uczelni, które potwierdza okres nauki;
• zaświadczenie o stanie zdrowia (zaświadczenie OL-9)  wypełnione przez lekarza, pod którego opieką znajduje się osoba zainteresowana. Zaświadczenie powinno zostać wystawione nie wcześniej niż miesiąc przed datą złożenia wniosku o ustalenie prawa do renty;
• inną dokumentację medyczną, która potwierdza stan zdrowia (np. wyniki badań albo karty z leczenia szpitalnego) – informacje można dołączyć na druku OL-9A),
• dokumenty przygotowane przez pracodawcę (jeżeli osoba zainteresowana jest zatrudniona),
  • zaświadczenie o terminie zawartej z umowy i kwocie osiąganego przychodu,
  • wywiad zawodowy (druk OL-10),
• oświadczenie o byciu właścicielem lub współwłaścicielem nieruchomości rolnej, która przekracza 5 hektarów.

Wniosek o rentę może być złożony przez osobę zainteresowaną lub przez:

• przedstawiciela ustawowego (np. rodzic z upoważnienia dziecka)
• opiekuna prawnego
• kierownika ośrodka pomocy społecznej (wystarczy poprosić o pomoc)
• opiekuna faktycznego (jeśli złoży oświadczenie o sprawowaniu faktycznej opieki nad osobą zainteresowaną i potwierdzi je wójt, burmistrz lub prezydent miasta albo osoba przez nich upoważniona)
• inna osoba, jeśli będzie posiadała pisemne pełnomocnictwo z podpisem obu stron (warto w nim podać dane tej osoby, np. imię i nazwisko, serię i numer dowodu osobistego)

Jeżeli lekarz uzna, że z powodu złego stanu zdrowia osoba zainteresowana nie może podróżować, wtedy lekarz orzecznik ZUS przeprowadzi badanie w miejscu zamieszkania.

Wniosek najlepiej złożyć w miesiącu, w którym osoba osiąga pełnoletniość. Jeśli jest osobą pełnoletnią, należy zrobić to jak najszybciej.

Wysokość renty:
Renta socjalna wynosi 100% kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. Od 1 marca 2023 r. renta socjalna wynosić będzie 1588,44 zł.

Gdy osoba ubiegająca się o rentę socjalną jest jednocześnie uprawniona do renty rodzinnej, której wysokość nie przekracza 200% kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, przysługuje jej prawo do obydwu tych świadczeń. Łączna wysokość renty rodzinnej i renty socjalnej nie może przekraczać 200% kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy (od 1 marca 2019 r. jest to 2200,00 zł).

Gdy łączna wysokość tych dwóch świadczeń przekracza 200% najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, obniżana jest wysokość renty socjalnej. Kwota obniżonej renty socjalnej nie może być jednak niższa niż 10% kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy (od 1 marca 2019 r. jest to 110,00 zł).

Kiedy prawo do renty socjalnej zostaje zawieszone?
Prawo do renty socjalnej jest zawieszane, gdy osoba uprawniona osiągnęła przychód w łącznej kwocie przekraczającej 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, ostatnio ogłoszonego przez prezesa GUS dla celów emerytalnych.

Prawo do renty socjalnej zawiesza się za miesiąc, w którym uzyskany został przychód przekraczający wspomniany limit. Chodzi o przychód z tytułu:

• pracy wykonywanej w ramach stosunku pracy,
• pracy nakładczej,
• pracy wykonywanej na podstawie umowy zlecenia lub umowy agencyjnej oraz współpracy przy wykonywaniu jednej z tych umów,
• wykonywania pracy w ramach umowy o świadczenie usług (innej niż umowa zlecenia lub agencyjna),
• pracy wykonywanej na podstawie umowy o dzieło, jeżeli oprócz tej umowy jesteś zgłoszony do ubezpieczenia społecznego w ramach innej umowy,
• prowadzenia pozarolniczej działalności oraz współpracy przy jej wykonywaniu,
• wykonywania pracy w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub spółdzielni kółek rolniczych,
• odpłatnego świadczenia pracy na podstawie skierowania do pracy w czasie kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania,
• pobierania stypendium sportowego,
• działalności artystycznej lub twórczej.

Na zawieszenie renty socjalnej wpływają także:

• przychody osiągane z tytułu wykonywania umowy zlecenia przez uczniów szkół ponadpodstawowych i studentów, którzy nie ukończyli 26 lat życia oraz honoraria z tytułu działalności artystycznej lub twórczej,
• kwoty zasiłków: chorobowego, macierzyńskiego i opiekuńczego oraz wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy, a także kwoty świadczenia rehabilitacyjnego i wyrównawczego, zasiłku wyrównawczego i dodatku wyrównawczego,
• przychód z tytułu umowy najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze, opodatkowanych na podstawie przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne.

Prawo do renty socjalnej jest zawieszane również w przypadku osiągania przychodów za granicą.

O czym osoby pobierające rentę powinny powiadomić ZUS?

• o podjęciu zatrudnienia,
• o wysokości osiąganego przychodu (również o każdej jego zmianie),
• o zmianie danych (np. miejsca zamieszkania, nazwiska, numeru rachunku bankowego) – na wniosku EZP,
• o pobycie w areszcie lub zakładzie karnym;
• o staniu się właścicielem gospodarstwa rolnego.

Odwołania
Zakład Ubezpieczeń Społecznych ma obowiązek wydać decyzję o przyznaniu lub odmowie prawa do renty socjalnej w ciągu 30 dni od daty wyjaśnienia ostatniej okoliczności, która miała wpływ na przyznanie świadczenia.

Od orzeczenia lekarza orzecznika ZUS przysługuje sprzeciw do komisji lekarskiej ZUS – w ciągu 14 dni od wydania tego orzeczenia. Orzeczenie lekarza orzecznika ZUS albo orzeczenie komisji lekarskiej ZUS stanowi podstawę do wydania decyzji w sprawie renty socjalnej.

Można również odwołać się od decyzji do Sądu Okręgowego – Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych. Odwołanie takie składa się w oddziale, który wydał decyzję, w przeciągu miesiąca od otrzymania decyzji.